Diyarbakır’da Deprem Sonrası Restorasyon Çalışmaları Devam Ediyor

KAHRAMANMARAŞ merkezli depremlerde Diyarbakır’da hasar gören Vakıflar Bölge Müdürlüğü mülkiyeti ve korumasındaki 12 eserden 2’sinin restorasyonu tamamlandı. Diğerlerinin yıl sonuna kadar tamamlanması hedeflenirken, Vakıflar Bölge Müdürü Hakan Demir, “Depremin bütün izlerini bu kültür varlıklarından silmiş olacağız. Yani 2025 yılında bütün eserlerimizin restorasyonunu bitirmeyi hedefliyoruz” dedi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından, 6 Şubat 2023’te 11 ili etkileyen Pazarcık ve Elbistan merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremlerin ardından başlatılan çalışmada, sorumluluğu altındaki Diyarbakır, Mardin, Batman ve Bingöl’de 184 yapıda hasar tespit çalışması yapıldı. İncelemelerde, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan Diyarbakır’daki 12 vakıf eserin de hafif, orta ve ağır hasar tespit edildi. Depremde zarar gören Fatih Paşa (Kurşunlu Camii), Behram Paşa, Melek Ahmet Paşa, Kurt İsmail Paşa, Parlı Safa, Silvan ilçesindeki Selahaddin Eyyübi ve Karabehlül ile Hani ilçesindeki Cafer-i Teyyar camileri, Dört Ayaklı Minare, Gazi Köşkü, Ermeni Katolik Kilisesi ve Kuyumcular Çarşısı’nın restorasyonuna yönelik çalışma başlatıldı. Bu kapsamda Fatih Paşa Camisi ve Dört Ayaklı Minare’nin onarımı tamamlandı. Diğer tarihi yapıların ise restorasyon çalışmaları devam ediyor.

‘184 ESERİMİZİN HASAR TESPİT ÇALIŞMALARINI YAPTIK’

Kentteki 12 tarihi eserde hasarların olduğunu belirten Diyarbakır Vakıflar Bölge Müdürü Hakan Demir, “6 Şubat depremlerinde Kültür ve Turizm Bakanlığı Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak Diyarbakır bölgemizde 184 eserimizin hasar tespit çalışmalarını yaptık ve bunların 12 tanesinde çeşitli hasarlar tespit ettik. Akabinde çeşitli üniversitelerden konusunda uzman akademisyenlerden oluşturduğumuz bilim kurulunda yapılarımızda çalışmalara başladık. Zemin etütleri, malzeme analizleri, projelendirmeler bittikten sonra restorasyon aşamasına geçmiştik. Gelinen süreçte Diyarbakır’da simge haline gelen 4 Ayaklı Minare ve Kurşunlu Camii’nin restorasyonu tamamlandı ve bu camilerimiz ibadete açıldı. Restorasyon sürecinde depreme yakalanan iki tane camimiz vardı, Ali Paşa Camii ve Çermik Hanbaşı Camii, bunları da restorasyon sürecine dahil ettik, güçlendirme çalışmalarımızı yaptıkö diye konuştu.

‘DEPREMİN BÜTÜN İZLERİNİ BU KÜLTÜR VARLIKLARINDAN SİLMİŞ OLACAĞIZ’

Restorasyon çalışmalarının 2025 yılında sona ereceğini belirten Demir, “Ayrıca 2004 yılında Ali Paşa Camii’nden çalınan çinileri de geri iadesini sağlayarak özgün yerlerine yerleştirdik. Bu da yaptığımız restorasyonun ne kadar kapsamlı ve nitelikli olduğunu gösteriyor. Çünkü bizim için her taşın her kullanım her malzemenin ciddi önemi var. Çünkü biz bu yapıları gelecek nesillere aktarmakla mükellefiz. Melik Ahmet Camii’nde de 1970’li yıllarda yapılmış niteliksiz uygulamalar nedeniyle ciddi yapısal problemler tespit ettik. Bunların çözümüne yönelik statik projeler geliştirdik. Zemin güçlendirmeleri, beden duvarları, kubbe kasnaklarındaki noktalarda ciddi düzenlemeler yaparak rutin restorasyon sürecimizi devam ettiriyoruz. Yine bizim için önemli bir eser olan bir Mimar Sinan yapısı Behrampaşa Camii’nde de çok ciddi proje çalışmaları yaptık. Restorasyon çalışmaları sırasında da 2 adet merdiven tespit ettik. Bunlar hiçbir kayıtta hiçbir veride ya da hiçbir projede olmayan merdivenlerdir ve restorasyon bittikten sonra da bu merdivenlerimiz özgün haliyle sergilenebilir olacak. Şu anda avlusunda olduğumuz Parlı Safa Camii’nin de minaresinde ciddi hasarlar vardı. Bu hasarlarla ilgili gerek bilim kurulumuz gerekse gelen müdürlüğümüzün teknik ekipleri çok ciddi ve hummalı bir çalışma gerçekleştirdi. Minarenin sökülerek tekrar yeni baştan yapılması ciddi malzeme kayıplarına ve yapının özgün halinden uzaklaşmasına neden olacağından mevcut haliyle sağlamlaştırılması fikri benimsendi. Çok özel ankrajlama sistemleri, enjeksiyonlar ve zemin güçlendirmeleriyle de minare şu anda statik açıdan güçlü bir hale geldi. Ayrım kısmında da restorasyon çalışmaları devam ediyor. Depremin bütün izlerini bu kültür varlıklarından silmiş olacağız. Yani 2025 yılında bütün eserlerimizin restorasyonunu bitirmeyi hedefliyoruz ifadelerini kullandı.

Haber – Kamera: Gıyasettin TETİK-Seyfettin Eken/DİYARBAKIR