“`html
Salı günü Rusya’nın Kamçatka Yarımadası civarında yaşanan 8,8 büyüklüğündeki deprem, dünya genelinde kaydedilen en güçlü sismik olaylardan biri olarak tarihe geçti. Japonya, Hawaii ve ABD’nin Batı Kıyısı gibi bölgeler tsunami uyarıları ile tedbir alırken, uzmanlar oluşan dalgaların neden beklenenden daha düşük kaldığını araştırıyor.
Büyük tsunami neden meydana gelmedi?
The Washington Times’da yer alan habere göre; tarih boyunca benzer güçteki depremler, uzak kıyılarda devasa ve yıkıcı tsunamilerin oluşmasına sebep olmuştur. Ancak bu seferki tsunami dalgalarının, en azından şimdilik, daha mütevazı seviyelerde kalması dikkat çekiyor. Güney Amerika’nın bazı kesimlerinde güvenlik önlemleri alınmaya devam ederken, olayın etkilerini değerlendirme çalışmaları sürüyor.
Virginia Tech’ten tsunami uzmanı Tina Dura, “Pasifik Okyanusu genelinde kesinlikle bir tsunami oluştu, bu da tsunamiler açısından oldukça önemli bir durum,” diye ifade ediyor ve devam ediyor: “Fakat bu büyüklükte bir depremde beklenenden biraz daha düşük kaldı.”
Depremin lokasyonu ve fay hattının etkisi
Deprem, Pasifik levhasının Kuzey Amerika levhasının altına girmesiyle Kamçatka Yarımadası açıklarında meydana geldi. Bu sismik açıdan aktif “batma” bölgesi, dünyanın en büyük 10 depreminin ikisine ev sahipliği yapmaktadır. 1952 yılında burada gerçekleşen 9,0 büyüklüğündeki deprem, Pasifik genelinde daha büyük bir tsunamiyi tetiklemişti.
İki levhanın deniz tabanında yaklaşık 12,5 mil derinlikte kayması, suyun yer değiştirmesine ve potansiyel tsunami oluşumuna neden oldu. Okyanus bilimcisi ve Uluslararası Tsunami Komisyonu Başkan Yardımcısı Alexander Rabinovich, Kamçatka kıyılarında dalga boylarının 4,5 metreyi geçebileceğini, güneydeki kıyılarda ise bazı bölgelerde dalga yüksekliğinin 15 metreye kadar çıkabileceğini belirtti.
Tsunami nerelerde etkili oldu ve ne kadar büyüklüğe ulaştı?
Japonya Meteoroloji Ajansı, Japonya’daki tsunami dalgalarının yüksekliğinin 30 ila 90 cm arasında değiştiğini duyurdu. Hawaii’de ise dalgalar 1,5 ila 1,8 metreye kadar ulaştı. Kaliforniya kıyılarındaki dalga artışı ise çoğu yerde yalnızca 30 cm düzeyinde kalırken, kıtanın yapısal özellikleri nedeniyle Crescent City’de bu yükseklik 1,2 metreye kadar çıkmıştır.
Rusya’da, tsunami uyarıları ile birlikte Japonya’nın Hokkaido bölgesindeki Shinhidaka bölgesindeki halk, güvenlik amacıyla bir binanın çatısına tahliye edildi.
“Deprem büyük ama tsunami neden bu kadar küçük kaldı?”
Sibirya Bilimler Akademisi’nden tsunami uzmanı Viacheslav Gusiakov, “Daha uzaktaki dalga yüksekliklerinin neden bu kadar düşük olduğunu anlamak için daha fazla araştırma gerekiyor,” dedi. 1952’de benzer büyüklükte bir deprem, Hawaii kıyılarında çok daha yıkıcı sonuçlar doğurmuştu.
Oregon Üniversitesi’nin Cascadia Deprem Bilimi Merkezi’nden müdürü Diego Melgar, ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu’nun modellemelerine göre, yaklaşık 300 mil uzunluğundaki bir fay hattı boyunca arazinin 6 ila 9 metre kaydığını kaydetti. Bu tip kaymalardaki farklılık, küçük ile büyük tsunamiler arasında belirleyici bir unsur olabilir.
2011 Japonya depremi ile kıyaslama
Melgar, 2011 yılında Japonya’da meydana gelen ve nükleer felakete yol açan depremin, benzer uzunluktaki bir fay hattı boyunca araziyi 45 metreye kadar kaydırdığını ve yerel bölgelerde 30 metreye kadar dalgalar oluşturduğunu hatırlattı. Bu durum, Oregon sınırı yakınlarındaki Crescent City’de milyonlarca dolarlık zarara yol açmıştı.
“Her depremin kendine özgü bir niteliği vardır,” diyen Melgar, “Bu tür detaylar tsunami oluşumunu önemli ölçüde etkileyebilir,” şeklinde konuştu.
“Henüz her şey sona ermiş değil”
Melgar, yıkıcı bir tsunaminin oluşmadığına kesin bir yargıya varmak için erken olduğunu ifade etti. Kamçatka kıyılarına ulaşan dalgaların yüksekliğini doğrulamak için uydu verilerinin titizlikle incelenmesi ve gözlemlerin yapılması gerektiğini vurguladı.
Yine de uzmanlar, tsunami uyarı sistemlerinin etkin bir şekilde işlediğini ve alınan hızlı önlemlerin önemli bir başarı olduğunu belirtmektedir. Melgar, “Herhangi bir uyarı sistemi büyük bir başarı olarak değerlendirilebilir,” dedi.
Tsunami uyarı sistemleri ne kadar etkili oldu?
Crescent City’de yalnızca bir güvertede hasar yaşandı ve can kaybı olmadı. Rabinovich, tsunami uyarı sistemlerinin oldukça etkili olduğunu, halkın kıyıdan uzaklaşması ve tekneleri güvenli bölgelere çekmeleri için gereken zamanı sağladığını söyledi.
Tina Dura da, “Pasifik Okyanusu’nu aştığınızda, herkesi bilinçlendirmek ve hazırlamak için ek zamanınız mevcut,” dedi.
Ancak bu her zaman mümkün olmuyor. Cascadia bölgesinde meydana gelebilecek bir çökmede, ABD Batı Kıyısı’ndaki bölgelerin yalnızca dakikalar içinde etkileneceği uyarısında bulundu.
“`
